گاورنر (Governor) قطعه ای بسیار مهم در ایمنی آسانسورها تلقی می شود که برای نظارت و کنترل سرعت کابین طراحی شده است. عملکرد اصلی این قطعه جلوگیری از افزایش سرعت کابین فراتر از حد مجاز است. به این ترتیب این دستگاه از بروز حوادث احتمالی از جمله سقوط کابین جلوگیری کرده و ایمنی مسافران را فراهم می کند. گاورنر برای مواقعی طراحی شده است که نقص یا مشکل فنی در سیستم آسانسور بروز پیدا کرده که باعث افزایش ناگهانی سرعت کابین شود. این دستگاه از سیم بکسل و تجهیزات ایمنی برای نظارت بر سرعت کابین و کاهش آن استفاده می‌کند. در ادامه به بررسی موضوع گاورنر آسانسور و مطالب مربوط به آن پرداخته ایم.
گاورنر آسانسور چیست؟
گاورنر یک دستگاه نظارت بر سرعت آسانسور است که مکانیزم ایمنی را به هنگام افزایش سرعت کابین فراتر از حد مجاز فعال می کند. معمولاً این دستگاه در موتورخانه یا بالای آسانسور نصب می شود و اجزای اصلی آن شامل کابل تنظیم کننده، چرخ گاورنر و مکانیزم توقف ایمنی است. در شرایط عادی، سرعت چرخ گاورنر و کابین آسانسور برابر هستند. اما چنانچه در صورت بروز مشکل، سرعت کابین به میزان 115 درصد از سرعت نامی آن برسد، گاورنر این مساله را تشخیص داده و بلافاصله وارد عمل می شود تا حرکت کابین را متوقف کند.
اهمیت گاورنر در آسانسورها
اهمیت گاورنر در آسانسورها به توانایی این قطعه در جلوگیری از سقوط کابین به دلیل پاره شدن سیم بکسل ها یا سرعت بیش از حد آن مربوط می شود. این دستگاه ایمنی مسافران را فراهم کرده و با نظارت بر سرعت آسانسور و فعال کردن مکانیزم ایمنی در مواقع لازم، از بروز حوادث جلوگیری می کند. آسانسورها ملزم به داشتن سیستم ترمز اضطراری هستند و گاورنر بخش کلیدی این سیستم محسوب می شود. گاورنر با تشخیص سرعت غیرمجاز، تجهیزات ایمنی متصل به کابین را فعال کرده و از سقوط آن جلوگیری می کند. بازدید و بررسی منظم گاورنر و تعویض آن در مواقع لزوم، به منظور اطمینان از کارکرد درست آن در سیستم آسانسور مساله ای ضروری است.
نحوه کنترل سرعت آسانسور توسط گاورنر
چرخ گاورنر با حرکت کابل گاورنر دوران کرده و اجازه می دهد مکانیزم حسگر سرعت، سرعت آسانسور را نظارت کند. اگر شتاب آسانسور ناگهان افزایش یابد، اهرم مکانیکی درون چرخ چرخان و همچنین قفل مکانیکی روی ریل ها قفل می شود تا کابین متوقف شود. هنگامی که سرعت کابین افزایش می یابد، نیروی گریز از مرکز، فک‌های گاورنر را به سمت بیرون فشار داده و آن ها را با لبه ها یا دندانه های ثابت برای توقف گاورنر درگیر می کند. در این هنگام سوئیچ های ریزی فعال شده که کارکرد موتور را متوقف می کنند. با جلوگیری از کارکرد موتور و فعال شدن پاراشوت، کابین آسانسور متوقف می شود.
انواع گاورنر آسانسورها
به طور کلی گاورنر آسانسورها به چهار نوع مختلف تقسیم می شوند که هر کدام ساختار و اجزای متفاوتی دارند که در ادامه به معرفی مختصر آن ها پرداخته ایم:
- گاورنر عمودی یا پاندولی
این نوع گاورنر یک اهرم مرکزی دارد که با سرعت آسانسور نوسان می کند. با افزایش سرعت، نوسان اهرم شدت بیشتری پیدا کرده و یک میله محرک را فعال می کند. در این هنگام اهرم پایینی با چرخ گاورنر درگیر شده و نهایتاً آن را متوقف می کند.
- گاورنرگریز از مرکز
این نوع گاورنر شامل یک چرخِ گردان، یک اهرم مکانیکی افقی و یک حسگر الکتریکی داخلی است. هنگام شتاب ناگهانی آسانسور، اهرم مکانیکی داخل چرخ و سپس قفل مکانیکی روی ریل ها قفل می شود تا آسانسور متوقف شود؛ وظیفه حسگر نیز فعال کردن مدار ایمنی و قطع برق موتور است.
- گاورنر یک طرفه
گاورنر یک طرفه به طور موثر در یک جهت عمل کرده و معمولا از سرعت بیش از حد آسانسور در جهت پایین جلوگیری می کند. به عبارتی گاورنر یک طرفه فقط در هنگامی فعال می شود که سرعت رو به پایین افزایش پیدا کند.
- گاورنر دو طرفه
این مدل گاورنر از سقوط کابین به هنگام افزایش سرعت در هر دو جهت بالا یا پایین جلوگیری می کند. عملکرد این نوع گاورنر ایمنی بیشتری را نسبت به مدل های یک طرفه فراهم می کند؛ زیرا ممکن است سرعت کابین در هر دو جهت بالا و پایین افزایش یابد.
تفاوت بین گاورنرهای مکانیکی و الکتریکی
گاونرها را می توان به دو دسته مکانیکی و الکتریکی نیز تقسیم کرد. گاورنرهای مکانیکی و الکتریکی نقش های متفاوتی در ایمنی آسانسورها ایفا می کنند که عمدتاً از نظر مکانیسم های فعال سازی و پاسخ دهی شان متفاوت هستند. گاورنرهای مکانیکی بر اساس اصول فیزیکی همانند نیروی گریز از مرکز و اتصالات مکانیکی برای تشخیص افزایش سرعت و فعال کردن مکانیزم های ایمنی عمل می کنند. وقتی که آسانسور فراتر از یک سرعت تعیین شده حرکت کند، اجزای مکانیکی گاورنر همانند وزنه ها یا اهرم ها سیستم ترمز را فعال کرده تا حرکت آسانسور متوقف شود. این نوع دستگاه کاملاً مکانیکی بوده و نیازی به انرژی برق برای عملکرد خود ندارد.
در سوی دیگر، گاورنر الکتریکی شامل حسگرها و مدارهای الکترونیکی برای نظارت بر سرعت آسانسور هستند. این حسگرها افزایش سرعت کابین را تشخیص داده و سیگنال هایی به سیستم کنترل الکترونیکی ارسال کرده تا سیستم ترمز را فعال کند. گاورنرهای الکتریکی معمولاً نظارت دقیق تر و کنترل بیشتری بر سرعت آسانسور نسبت به مدل های مکانیکی دارند که امکان توقف نرم تر و کنترل شده تر کابین را فراهم می کنند. علاوه بر این، گاورنرهای الکتریکی می توانند با سایر سیستم های ایمنی آسانسور همانند سیستم های ارتباط اضطراری و نظارتی ترکیب شوند. در این صورت ایمنی کلی آسانسور افزایش می یابد.
با وجود تفاوت ها، هر دو نوع گاورنر مکانیکی و الکتریکی نقش مهمی در ایجاد ایمنی آسانسورها ایفا می کنند. گاورنرهای مکانیکی سیستم پشتیبانی قوی و قابل اعتمادی ارائه داده، در حالی که گاورنرهای الکتریکی دقت بیشتر و قابلیت ترکیب بیشتری با سایر تجهیزات ایمنی دارند. در بسیاری از آسانسورهای مدرن، ترکیبی از هر دو نوع گاورنر استفاده شده تا امکان ایمنی بیشتر آسانسور و کاربران در شرایط عملکردی مختلف فراهم شود. بازدید و نگهداری منظم هر دو نوع گاورنر به منظور اطمینان از عملکرد درست آن ها و ایمنی کلی سیستم آسانسور ضروری است.
نکات سرویس و نگهداری گاورنر آسانسور
سرویس و نگهداری گاورنر آسانسور به منظور حفظ عملکرد مطلوب و عمر مفید آن مساله ای ضروری است. بنابراین در سرویس و نگهداری دوره ای آسانسور، این قطعه نیز باید بازدید شده و مورد سرویس قرار گیرد. در زیر به نکات سرویس و نگهداری این قطعه پرداخته ایم:
- بازدیدهای منظم: سرویسکار باید گاورنر آسانسور را به طور منظم بازدید کرده تا هر گونه نقص عملکرد یا فرسودگی آن را تشخیص دهد. به این منظور باید گاورنر از نظر تراز بودن، عملکرد و تمیزی مورد بررسی قرار گیرد.
- روانکاری: قطعات متحرک گاورنر در هر دوره سرویس باید به اندازه کافی روانکاری شوند. این کار اصطکاک و ساییدگی این قطعات را کاهش داه و از خرابی های احتمالی می تواند جلوگیری کند. برای این کار باید از روانکارهای مناسبی استفاده شده و دستورالعمل های سازنده آن ها رعایت شود.
- تست سرعت بیش از حد: در موقع سرویس و نگهداری گاورنر، باید تست های سرعت بیش از حد به طور منظم روی آن انجام شود؛ تا فعال شدن به موقع گاورنر با سرعت مورد نظر مورد تایید قرار گیرد.
- بررسی وضعیت سیم بکسل: سیم بکسل گاورنر باید از نظر علائم ساییدگی، ریش ریش شدن و آسیب مورد بررسی قرار گیرد. این سیم بکسل باید در وضعیت مناسبی باشد که بتواند سرعت آسانسور را به دقت نظارت کرده تا ویژگی های ایمنی به موقع فعال شوند. از این رو لازم است هر گونه سیم بکسل آسیب دیده به سرعت تعویض شود.
- تمیز کردن: گاورنر و اجزای آن باید به طور مرتب تمیز شده تا گرد و غبار، کثیفی و زباله هایی که ممکن است مانع از عملکرد آن شوند، از بین بروند. تجمع آلودگی می تواند بر توانایی گاورنر در عملکرد صحیح تاثیر منفی بگزارد و خطرات ایمنی نیز به دنبال داشته باشد.
- استفاده از تکنسین های متخصص: به منظور سرویس و نگهداری گاورنر از سرویسکاران متخصص و واجد شرایط باید استفاده شود. تخصص و تجربه این سرویسکاران باعث می شود تا تمام اجزای گاورنر مورد بازدید قرار گرفته و عملکرد آن ها طبق استانداردها کنترل شود.
- نگهداری از سوابق سرویس و نگهداری: در هر دوره از سرویس و نگهداری گاورنر، باید سوابق بازدیدها، بررسی ها و فعالیت های سرویسکار مستندسازی و به دقت نگهداری شود. نگهداری و مستندسازی سوابق سرویس کمک می کند تا عملکرد گاورنر در بررسی های بعدی بهتر پیگیری شده و ایرادات احتمالی زودتر تشخیص داده شوند.
کلام آخر
گاورنر آسانسور نقش بسیار مهمی در حفظ ایمنی کاربران و جلوگیری از حوادث احتمالی به هنگام افزایش سرعت کابین فراتر از حد مجاز دارد. نصب و نگهداری درست این قطعه به منظور جلوگیری از حوادث ناشی از افزایش سرعت آسانسور، اهمیت زیادی دارد. توصیه می شود در خرید گاورنر آسانسور از نظرات تخصصی کارشناسان استفاده شده و این قطعه را از شرکت ها یا مراکز فروش معتبر خریداری کنید. خرید گاورنرهای باکیفیت که محصول برندهای معتبر باشند، نه تنها ایمنی آسانسور را بهبود می بخشد، بلکه همچنین باعث صرفه جویی در انرژی و هزینه ها در طول زمان خواهد شد.
