در ساخت و راه اندازی تمامی تجهیزات برای مکان های مختلف مجموعه ای از قوانین و الزامات باید رعایت شود که با نام استانداردهای آن تجهیزات شناخته می شوند. آسانسورها نیز به عنوان یکی از تجهیزات جابجایی که در ساختمان ها و اماکن مختلف نصب و راه اندازی می شوند، استانداردهای مربوط به خود را دارند. رعایت استانداردهای اسانسور در تمام مراحل طراحی، تولید، نصب و سرویس و نگهداری، الزامی است. رعایت این استانداردها می تواند عملکرد مطلوب آسانسور را باعث شده و ایمنی کاربران نیز به هنگام استفاده از آن حفظ شود. در این مطلب قوانین استاندارد آسانسورها را برای هر یک از قسمت های این سیستم ها مورد بررسی قرار داده ایم.
استانداردهای بخش های مختلف آسانسور
یک سیستم آسانسور از قسمت های مختلفی تشکیل می شود که هر کدام قوانین استاندارد مربوط به خود را دارد. در ادامه استانداردهای هر یک از این قسمت ها را بیان کرده ایم.
-
قوانین استاندارد چاه آسانسور
چاه آسانسور تونلی عمودی است که از پایین ترین طبقه ساختمان تا بالاترین طبقه ایجاد می شود و در آن کابین آسانسور به همراه تجهیزات دیگر نصب و راه اندازی می شوند. کابین در داخل چاه آسانسور به بالا و پایین حرکت می کند. در این بخش به قوانین استانداردی که باید در قسمت چاه آسانسور رعایت شود اشاره کرده ایم.
- دیواره ها، کف و سقف چاه باید فاقد روزنه باشند. تنها قسمت هایی که در چاه باید باز باشند شامل درب های طبقات، درب های بازرسی، دریچه های اضطراری و بازدید، دریچه های تهویه و قسمت های باز بین چاه و موتورخانه هستند.
- دیواره های چاه باید از متریال پلاستر ماسه و سیمان ساخته شوند تا مقاومت و ایمنی لازم را داشته باشند. همچنین در ساخت این دیواره ها باید از متریال نسوز استفاده شود که مقاومت بالایی داشته باشد. به طوری که گردوغباری را درون چاه ایجاد نکند.
- چاه آسانسور باید در برابر نفوذ آب عایق بندی شود. در این صورت باید چاه به شکل کاملا ضد آب ساخته شود.
- حداقل ارتفاع دیوارها در طبقات برای دسترسی افراد به آسانسور باید 2.5 متر باشند.
- در دیوارهای بخش های ورودی در ارتفاع بالاتر از 2.5 متر تراز طبقه، استفاده از دیوارهای مشبک ایرادی ندارد. اما سوراخ های این دیوارها به طور افقی و عمودی حداکثر باید 75 میلیمتر باشد.
- حداقل ارتفاع درب های بازرسی باید 1.4 متر و همچنین باید حداقل 0.6 متر پهنا داشته باشند.
- سازه چاه آسانسور باید به نحوی ساخته شود که بتواند نیروهای وارد شده از آسانسور را تحمل کند.
- دیواره های چاه باید پایداری مکانیکی لازم را داشته باشند.
-
قوانین استاندارد موتورخانه
موتورخانه آسانسور مکانی است که در آن تجهیزات تولید و انتقال نیرو همچون موتور الکتریکی، گیربکس، فلکه های کششی و غیره نصب و راه اندازی می شوند. همچنین محل نصب تابلو فرمان در موتورخانه است. مهم ترین استانداردهای موتورخانه شامل موارد زیر می شوند:
- تجهیزات سیستم محرکه آسانسور به همراه فلکه ها و قرقره ها فقط باید برای افراد مجاز همانند سرویس کار، تعمیرکار، امدادگر و بازرس آسانسور قابل دسترس باشند. ورود افراد متفرقه به موتورخانه و دسترسی آن ها به تجهیزات موجود در آن اکیدا ممنوع است.
- موتورخانه باید دیوارهای محکم، سقف، درب و دریچه داشته باشد.
- جلوی تابلوهای کنترل باید فضایی باز حداقل به میزان 700 میلی متر وجود داشته باشد.
- به منظور عبور از کنار قطعات دوار باید معبری حداقل به میزان 500 میلی متر وجود داشته باشد.
- از روی قطعات دوار تا زیر سقف موتورخانه باید حداقل 300 میلی متر فضا وجود داشته باشد.
- قسمت هایی از موتورخانه که در آن افراد مجاز تردد کرده و به تجهیزات دسترسی پیدا می کنند، باید ارتفاعی حداقل به میزان 2000 میلی متر داشته باشند.
- حداقل عرض و ارتفاع بازشوی درب موتورخانه باید به ترتیب برابر با 900 و 2000 میلی متر باشد.
- موتورخانه باید مجهز به سیستم روشنایی مناسبی باشد.
- فلکه های هرزگرد تنها در شرایطی می توانند در فضای بالای چاه آسانسور و زیر سقف آن نصب شوند که در مسیر تجهیزات سقف کابین قرار نداشته باشند. در این صورت انجام تست های مختلف، تعمیرات و نگهداری تجهیزات سقف کابین در خارج از چاه با ایمنی انجام می شود.
- می توان در چاه آسانسور یک فلکه رانش نصب کرد؛ مشروط به آن که امکان انجام تست ها و امور سرویس و نگهداری این قطعه از داخل موتورخانه وجود داشته باشد.
- منافذ یا دریچه های بین موتورخانه و چاه باید تا جای ممکن ابعاد کوچکی داشته باشند.
- نصب کنترل کننده های مکانیکی در بالای چاه که سرعت بالایی دارند در صورتی مجاز است که تست ها و امور سرویس و نگهداری آن ها در خارج از چاه انجام شوند.
- حداقل عرض و ارتفاع درب های ورودی موتورخانه باید به ترتیب 0.6 و 1.8 متر باشد. همچنین درب ها باید به طرف بیرون باز شوند.
- دریچه ورودی به منظور ورود افراد مجاز باید بازشوی مفیدی داشته که ابعاد آن حداقل به میزان 8 × 0.8 متر باشد. همچنین روی آن مکانیزم متعادل کننده تعبیه شده باشد. این مکانیزم به منظور باز کردن آسان دریچه تعبیه می شود.
- دریچه های دسترسی به موتورخانه در هر قسمتی که نصب شوند باید در برابر نیروی عمودی به میزان 2000 نیوتن مقاومت لازم را داشته و تغییر شکل دائمی ندهد.
- دریچه های موتورخانه باید طوری نصب شوند که به سمت پایین باز نشوند. باز شدن آن ها به پایین تنها در صورتی مجاز است که به نردبان های جمع شدنی وصل باشند.
- اگر دریچه ها با لولا باز و بسته می شوند، باید دریچه و لولا به نحوی به هم متصل باشند که از یک دیگر قابل جدا شدن نباشند.
- در اوقاتی که دریچه باز است، باید به منظور پیشگیری از سقوط افراد یا اجسام پیش بینی های لازم انجام شود.
- قفل درب ها و دریچه های موتورخانه باید یک کلید داشته باشند. همچنین قفل این درب ها باید به نحوی باشد که بتوان از داخل مورتورخانه بدون کلید آن ها را باز کرد.
- ابعاد منافذ در قسمت های سقف، کف و سایر محل ها در موتورخانه باید به کم ترین میزان خود برسد.
- برای آن که خطر سقوط اشیاء از کف موتورخانه به داخل چاه از بین برود، باید لبه های قسمت های باز به میزان 50 میلی متر برآمدگی داشته باشد.
-
قوانین استاندارد کابین آسانسور
کابین آسانسور همان اتاقکی است که کاربران سوار بر آن شده و در طبقات مورد نظر پیاده می شوند. استانداردهای مختلفی باید در طراحی، ساخت و نصب کابین رعایت شوند. در زیر به برخی از مهم ترین این استانداردها اشاره کرده ایم.
- ابعاد کابین آسانسورها طبق ظرفیت آن ها و طراحی چاه آسانسور تعیین می شود. به این منظور در آسانسورهایی با ظرفیت پنج نفر حداکثر مساحت کابین 1.10 متر مربع و ابعاد آن نیز 100*110 سانتی متر تعیین می شود. اما در آسانسورهای هشت نفره مساحت مجاز باید حداکثر 1.6 متر مربع بوده و ابعاد کابین نیز باید به میزان 110*140 سانتی متر باشد.
- دیواره ها، سقف و کف کابین باید به وسیله ورق های مقاوم پوشیده شوند. تنها قسمت هایی از کابین که می توانند باز شوند شامل ورودی ها، درب ها، منافذ تهویه و دریچه های اضطراری هستند.
- تمامی تجهیزات و اجزای کابین باید از نظر پایداری مکانیکی در سطح استانداردی باشند. به طوری که بتوانند در برابر نیروهای وارده در حین حرکات آسانسور، هنگام ترمز کردن و یا برخورد با ضربه گیرها مقاومت بالایی داشته باشند.
- هر کدام از دیواره ها و درب کابین باید به میزانی مقاومت مکانیکی داشته باشند که به هنگام وارد شدن نیروی به میزان 300 نیوتن در هر قسمت به مساحت 5 سانتی متر مربع، تغییری نداشته باشند. یا این که در صورت تغییر شکل کشسانی میزان آن بیش از 15 میلی متر نباشد.
- درب های کابین و اجزای آن ها باید به نحوی طراحی و ساخته شوند که اگر لباس ها، اشیاء یا قسمتی از بدن کاربران به آن ها گیر کند، افراد دچار کم ترین آسیب شوند.
- سطحی از درب ها که به سمت کابین قرار دارند نباید برآمدگی یا سوراخی بزرگ تر از 3 میلی متر داشته باشند. این استاندارد به این منظور باید رعایت شود که به هنگام باز و بسته شدن درب های کشویی خودکار، از ایجاد بریدگی جلوگیری شود.
- استفاده از درب های کشویی که به شکل عمودی باز و بسته می شوند طبق استانداردهای موجود تنها در آسانسورهای باری – مسافری مجاز است.
- هر قسمت از سقف کابین باید بتواند وزن دو نفر را به طور همزمان تحمل کند.
- روی سقف کابین باید قسمتی باز وجود داشته باشد که مساحت آن حداقل به میزان 0.12 متر مربع باشد. همچنین کوچک ترین ضلع این قسمت باید حداقل یک چهارم یا 0.25 متر باشد.
- روی سقف کابین باید تجهیزاتی همچون پریز برق، وسیله کنترل و متوقف کننده نصب شوند.
- در آسانسورهایی که وقتی درب طبقه باز می شود، فضایی خالی بین سقف کابین تا لبه فوقانی درب به وجود می آید، باید صفحه ای این فضای خالی را پوشش دهد. اندازه این صفحه که ورق صلب نامیده می شود باید به میزان عرض بازشو درب باشد.
- قرار دادن فنر یا لاستیک در فضای بین کابین و یوک آن به منظور جلوگیری از ایجاد لرزش و تکان خوردن الزامی است.
- دکمه ها، کلیدها، نشانگرها و دستگیره ها باید به شکل برجسته ای طراحی شوند که کاربران به راحتی بتوانند آن ها را تشخیص داده و استفاده کنند.
- داخل کابین باید مجهز به سیستم روشنایی مناسبی باشد. به طوری که روشنایی به میزان کافی و یکنواخت در داخل کابین توزیع شود.
- برای ساخت کابین باید از متریال مرغوب و مقاومی استفاده شود.
-
استانداردهای ایمنی کابین
ایمنی آسانسورها از جمله شرایط مهم برای استفاده از این سیستم های جابجایی است. استانداردهای مختلفی باید در زمینه مساله ایمنی در ساخت و نصب آسانسور رعایت شوند. در زیر به برخی از استانداردهای ایمنی کابین اشاره کرده ایم.
- درب های کابین باید مجهز به تجهیزات ایمنی همانند قفل ها و سنسورهای مخصوص باشند تا در صورت بروز مشکل یا خطر به شکل خودکار توقف کنند.
- روی درب ها باید سنسورهای حساس به حرکت و فشار نصب شوند. این سنسورها در صورت وجود موانع همانند اشیاء، افراد یا فشار از طرفین، به طور خودکار نمی گذارند تا درب ها بسته شوند. در این صورت از وقوع خطرات احتمالی جلوگیری می کنند.
- یکی دیگر از الزامات ایمنی کابین ها نصب سیستم توقف اضطراری است که در شرایط اضطراری همچون وقوع حوادث و قطعی برق، فورا کابین را از حرکت متوقف کند. تجهیزاتی همانند کلیدهای توقف فوری و ترمینال های اضطراری از جمله تجهیزات توقف اضطراری هستند که کاربران در مواقع ضروری می توانند از آن ها استفاده کنند.
- کابین باید مجهز به کلیدهای اضطراری باشد تا در شرایط اضطراری از قبیل بیهوشی کاربران یا فوریت های پزشکی بتوان از آن ها به منظور درخواست کمک استفاده کرد.
- داخل کابین ها باید سیستم اعلام شرایط فوری تعبیه شود تا در شرایط اضطراری همانند گیر کردن آسانسور، قطعی برق و غیره به مرکز کنترل آسانسور اطلاع رسانی شود.
-
استانداردهای چاهک آسانسور
چاهک آسانسور فضایی است که در زیر پایین ترین طبقه آسانسور و در داخل زمین حفر می شود. در داخل این فضا برخی از تجهیزات ایمنی آسانسور همچون ضربه گیرها یا بافرها نصب می شوند. قسمتی از چاهک نیز به برای ایجاد جان پناه اختصاص می یابد تا از بروز حادثه برای سرویس کار یا تعمیرکار آسانسور جلوگیری شود. در زیر به برخی از مهم ترین الزامات چاهک آسانسور اشاره کرده ایم.
-
- طراحی و ساخت دیواره های چاهک باید به نحوی باشد که این دیواره ها بتوانند 300 نیوتن نیرو را در هر پنج سانتی متر تحمل کنند.
- کلیدها و پریزها باید در ارتفاعی حداقل 40 سانتی متری از کف چاهک نصب شوند.
- درون چاهک باید تجهیزات اعلام خبر نصب شود تا در شرایط اضطراری تکنسین بتواند از آن برای اعلام خطر استفاده کند.
- داخل چاهک آسانسور باید پلیتی به منظور نصب وزنه تعادل در بین ریل های آسانسور و ریل های راهنمای کابین نصب شود.
- تمامی روزنه ها و حفره هایی که داخل چاهک وجود دارند باید پوشیده شده و سپس عایق بندی شوند.
- نباید داخل چاهک از مواد اشتعال زا استفاده شود.
- فضای داخل چاهک باید ضد آب بوده و کاملا عایق بندی شود. همچنین نباید هیچ مقدار آبی به داخل چاهک ریخته شده یا نفوذ پیدا کند.
- تجهیزات فلزی و آهنی آسانسور که در داخل چاهک قرار می گیرند باید ضد زنگ باشند.
- کف چاهک باید صاف و هموار بوده و حالت تراز داشته باشد. به جز نقاطی که در آن پایه ریل ها، ضربه گیرها یا پافرها و تجهیزات مکش آب نصب می شوند.
- در صورتی که جان پناه به درستی طراحی و ساخته شده باشد، همسطح بودن کف چاهک ضرورتی ندارد.
- در صورتی که عمق چاهک بیش از 2.5 متر باشد، باید یک درب برای دسترسی به داخل چاهک پیش بینی شود. البته مشروط به این که با طرح کلی ساختمان در تضاد نباشد و امکان این کار وجود داشته باشد.
- چنانچه دسترسی به چاهک مقدور نباشد، باید داخل چاه آسانسور نردبان یا پله ای ایجاد شود تا به وسیله آن بتوان از پایین ترین طبقه به داخل چاهک دسترسی پیدا کرد. البته این کار باید با ایمنی انجام شده و وسیله مورد استفاده نباید مانعی در حرکت تجهیزات آسانسور ایجاد کند.
جمع بندی
در این مطلب سعی کردیم تا برخی از مهم ترین قوانین و مقرراتی که باید در هر یک از قسمت های آسانسور رعایت شوند را مورد بررسی قرار دهیم. این قوانین باید عمدتا توسط شرکت های سازنده و نصب کننده آسانسورها رعایت شوند. در این زمینه یکی از شرکت هایی که متعهد به رعایت الزامات و استانداردهای انواع آسانسورها بوده، شرکت هیرو آسانسور است. این شرکت که یکی از مجموعه های باسابقه در صنعت آسانسور محسوب می شود، کوشش می کند تا قوانین مربوط به استاندارد آسانسورها را برای هر کدام از قسمت های این سیستم ها در مراحل تولید و راه اندازی رعایت کند. سیستم های آسانسوری که توسط شرکت هیرو تولید و راه اندازی می شوند با وجود رعایت استانداردهای مربوطه، از نظر کارایی و ایمنی در سطح بالایی قرار می گیرند.
