داکت آسانسورها یکی از اجزای این سیستم هاست که به عنوان محفظه ای برای نگهداری کابل ها و سیم ها عمل می کند. داکت ها عملکرد ایمن و کارآمد آسانسورها را با محافظت از اتصالات الکتریکی ضروری، خطوط ارتباطی و سایر سیستم های مهم فراهم می کنند. این قطعات در انواع و ابعاد مختلف طراحی و تولید می شوند که استفاده از هر کدام به نظر طراحان آسانسور و مدیران ساختمان ها بستگی دارد. در ادامه به بررسی موضوع داکت آسانسور، انواع، نکات مهم در طراحی، مراحل نصب، مشکلات رایج و سرویس و نگهداری این تجهیزات پرداخته ایم.
داکت آسانسور چیست؟
داکت آسانسور یک کانال عمودی است که به منظور نگهداری از سیم ها و کابل های سیستم آسانسور، تولید و نصب می شود. داکت ها نه تنها از کابل ها و سیم ها در برابر آسیب های فیزیکی محافظت کرده، بلکه به سازماندهی آن ها در زیرساخت ساختمان ها نیز کمک می‌کنند. اهمیت داکت ها در نقش آن ها در ایجاد ایمنی، قابلیت اطمینان و کارایی آسانسورها نهفته است. داکت ها در آسانسورهای مختلف از جمله مسکونی و تجاری استفاده شده و مسیر یا کانالی برای اتصالات الکتریکی ایجاد کرده که این اتصالات آسانسور و سیستم های کنترل را تغذیه می کنند.
انواع داکت آسانسور
داکت آسانسورها از نظر متریال استفاده شده برای ساخت آن ها معمولا به سه نوع تقسیم می شود که در ادامه به بررسی هر یک از آن ها پرداخته ایم:
-
داکت های فولادی
این داکت ها به دلیل دوام و استحکام خود، برای آسانسورهای ساختمان های بلند که یکپارچگی ساختاری در آن ها اهمیت بسیار زیادی دارد، قطعاتی ایده آل هستند.
مزایا: دوام و استحکام بالا – مقاومت بالا در برابر آتش سوزی
معایب: سنگین تر بودن از مواد دیگر – مستعد خوردگی در صورت عدم سرویس و نگهداری درست
-
داکت های آلومینیومی
این نوع داکت ها وزن سبکی داشته و در برابر خوردگی مقاومت دارند. داکت های آلومینیومی برای پروژه هایی مناسب هستند که وزن سبک آن ها باعث افت در عملکردشان نشود.
مزایا: سبک بودن – مقاومت در برابر خوردگی – نصب آسان.
معایب: استحکام کمتر نسبت به فولاد – قیمت بالاتر
-
داکت های PVC
این نوع داکت ها مقرون به صرفه بوده و به آسانی نصب می شوند. داکت های PVC معمولاً در آسانسورهای ساختمان های کم ارتفاع یا در پروژه هایی که محدودیت بودجه وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرند.
مزایا: مقرون به صرفه بودن – سبکی – مقاومت در برابر مواد شیمیایی.
معایب: دوام کم تر در دماهای بالا – احتمال مناسب نبودن برای بار سنگین
نکات مهم در طراحی داکت آسانسور
در طراحی و تولید داکت آسانسورها باید نکاتی مورد توجه قرار گیرند تا این قطعات پس از تولید کارایی و ایمنی لازم را در سیستم آسانسور داشته باشند. این نکات شامل موارد زیر می شوند:
- انتخاب مواد اولیه مناسب
در ساخت داکت آسانسورها معمولا از ورق های فولادی، آلومینیومی و PVC استفاده می شود که هر یک ویژگی های خاصی دارند. از این رو انتخاب مواد اولیه مناسب و مقاوم برای ساخت داکت ها یکی از نکات مهم به شمار می رود.
- برنامه ریزی فضایی
هنگام طراحی داکت ها، فضای موجود برای نصب آن ها باید در نظر گرفته شود؛ این قطعات باید به طور یکپارچه در طرح ساختمان به کار رفته و تا جای ممکن از تغییرات ساختاری غیر ضروری در ساختمان جلوگیری شود.
- رعایت استانداردهای ایمنی
فرایند طراحی داکت ها باید از مقررات ایمنی و استانداردهای مربوط به سیستم های آسانسور پیروی کند. از جمله این استانداردها و مقررات می توان به استفاده از مواد مقاوم در برابر آتش سوزی و انطباق طراحی داکت با عملکرد ایمن تحت شرایط مختلف اشاره کرد.
- ایجاد تهویه مناسب
به هنگام طراحی داکت ها، تهویه مناسب داخل این قطعات باید برقرار باشد تا از گرم شدن بیش از حد کابل ها جلوگیری شود؛ زیرا گرمای بیش از حد می تواند منجر به خرابی کابل ها یا خطرات ایمنی شود.
- امکان دسترسی آسان برای سرویس و نگهداری
طراحی و نصب داکت ها باید به نحوی باشد که کارکنان سرویس و نگهداری آسانسور به راحتی به آن ها دسترسی داشته باشند تا بتوانند سیم کشی سیستم را بازدید و تعمیر کنند.
مراحل نصب داکت آسانسور
نصب داکت آسانسور همانند سایر تجهیزات و قطعات شامل مراحلی است که باید به دقت و با رعایت اصول و استانداردهای مربوطه انجام شود. با پیروی دقیق از این مراحل، می توان داکت آسانسور را با موفقیت نصب کرد تا ایمنی و کارایی دستگاه فراهم شود. در زیر به این مراحل به طور مختصر اشاره شده است:
- آماده سازی محل
محل نصب داکت ها باید از هر گونه آلودگی و مواد زاید پاک سازی شود. نصاب باید مطمئن شود که چاه آسانسور از نظر ساختاری سالم و مطابق با مقررات ایمنی ساخته شده باشد. مکان هایی که داکت در آن ها نصب خواهد شد باید علامت‌گذاری شده و از تراز بودن آن ها با سیستم های الکتریکی موجود اطمینان حاصل شود.
- آماده کردن ابزار و تجهیزات لازم
پیش از نصب داکت ها باید تمام اقلام مورد نیاز همانند قطعات داکت ها، سخت افزارهای اتصال، اجزای آب بندی و همچنین ابزارهای مناسبی همانند دریل، پیچ گوشتی، دستگاه های اندازه گیری و غیره در محل آماده شوند. تناسب و سازگاری تمامی قطعات داکت ها با مشخصات سیستم آسانسور ضروری است.
- علامت گذاری محل داکت ها
در مرحله سوم، نصاب با استفاده از یک تراز، کف و دیواری را که داکت در آن نصب خواهد شد، علامت گذاری کرده تا مطمئن شود که داکت ها به طور مستقیم و به درستی تراز خواهند شد. نصاب باید ابعاد داکت را اندازه گیری کرده تا فضای مورد نیاز را تعیین کند. این مرحله برای جلوگیری از عدم تراز داکت ها در حین نصب آن ها بسیار مهم است.
- برش قطعات داکت
قطعات و بخش های داکت باید بر اساس اندازه گیری ها به ابعاد مورد نیاز برش داده شوند. برای این کار باید از ابزار برش مناسب استفاده شود تا برش ها تمیز و صاف باشند. در این فرایند باید احتیاط شود تا از آسیب دیدن هر یک از قطعات و اجزا جلوگیری شود.
- اتصال قطعات داکت به یکدیگر
در این مرحله قطعات مختلف داکت باید طبق دستورالعمل های سازنده به یکدیگر متصل شده و محکم شوند. برای اتصال و محکم کردن این قطعات از ابزارهای خاصی استفاده می شود. پس از آن نصاب باید محکم بودن تمامی اتصالات را کنترل کرده و از آن مطمئن شود.
- آب بندی کردن اتصالات
در تمام اتصالاتی که بخش های داکت به هم متصل می شوند، مایع آب بند مناسبی باید به کار برود. این کار به جلوگیری از ورود گرد و غبار و رطوبت به سیستم داکت کمک می کند. باید اطمینان ایجاد شود که مایع آب بند به طور یکنواخت به کار رفته تا آب بندی به درستی صورت بگیرد.
- نصب داکت ها در محل
در مرحله بعد، هر کدام از داکت های مونتاژ شده در موقعیت خود در چاه آسانسور یا یک ناحیه مشخص قرار داده می شود. نصاب برای نصب و محکم کردن داکت، از براکت ها یا لنگرها طبق راهنمای نصب استفاده می کند. نصاب باید پیش از نهایی کردن فرایند نصب، مجددا درستی تراز و همراستا بودن داکت را مورد بررسی قرار دهد.
- نصب سیم کشی الکتریکی
در این مرحله سیم ها یا کابل های آسانسور از طریق داکت نصب شده عبور داده می شوند. نصاب باید اطمینان پیدا کند که سیم ها یا کابل ها سازمان دهی شده و محکم هستند تا در حین کار حرکت نکنند. هنگام اتصال سیم ها یا کابل ها به تجهیزات مربوطه در سیستم آسانسور، باید مقررات الکتریکی و استانداردهای ایمنی رعایت شوند.
- تست اتصالات
پس از آن که تمامی سیم کشی ها در جای خود نصب شدند، نصاب باید تست هایی را انجام داده تا مطمئن شود که اتصالات به درستی کار می کنند. قبل از بستن هر نقطه دسترسی روی داکت، اتصالات شل یا خطرات احتمالی باید بررسی شوند.
- بازدید و کنترل نهایی
در آخرین مرحله، نصاب باید بازدید جامعی از کل فرایند نصب داکت انجام داده تا تایید کند که تمام اقدامات مطابق با استانداردهای ایمنی و الزامات عملکردی انجام شده اند. همچنین باید از سالم بودن آب بندها و نبود مشکل در تراز یا ثبات داکت اطمینان پیدا کند.
استانداردهای ایمنی در داکت آسانسورها
در تولید و نصب داکت آسانسور باید استانداردها و نکاتی رعایت شوند تا ایمنی آن ها ایجاد شود. در زیر به برخی از این نکات اشاره شده است:
- مقررات ایمنی آتش سوزی
در موقع طراحی و نصب داکت آسانسورها، باید اطمینان حاصل شود که آن ها با مقررات ایمنی آتش سوزی مطابقت دارند؛ از جمله این مقررات می توان به استفاده از مواد مقاوم در برابر آتش سوزی و تکنیک های آب بندی مناسب جهت جلوگیری از انتشار دود اشاره کرد.
- مقررات ایمنی الکتریکی
در طراحی و نصب داکت ها باید مقررات ایمنی الکتریکی که به نحوه نصب و تنظیم سیم کشی داخل آن ها مربوط بوده، رعایت شوند. رعایت این مقررات باعث می شود تا از خطراتی همانند اتصال کوتاه یا آتش سوزی الکتریکی جلوگیری شود.
- یکپارچگی ساختاری
پس از نصب داکت ها، باید ساختار آن ها از گونه نشانه فرسودگی یا آسیب که ممکن است یکپارچگی یا ایمنی آن ها را به خطر بیندازد، مورد بازدید و کنترل قرار گیرد.
مشکلات رایج داکت آسانسور و راه حل ها
داکت آسانسور پس از نصب معمولا دچار مشکلاتی می شود که لازم است برای حل آن ها راهکارهای مناسب انجام شود. با رسیدگی به این مشکلات رایج و رفع آن ها به صورت پیشگیرانه، می توان قابلیت اطمینان و ایمنی سیستم های آسانسور را به طور قابل توجهی افزایش داد. در ادامه به مشکلات رایج داکت و راه حل های آن ها پرداخته ایم.
- ساییدگی و پارگی کابل ها
با گذشت زمان، کابل های آسانسور که از داخل داکت ها عبور داده شده اند به دلیل اصطکاک یا عوامل محیطی ممکن است دچار ساییدگی یا آسیب شوند. به این منظور لازم است کابل ها را به طور منظم بررسی کرده و هر گونه کابل آسیب دیده را به سرعت تعویض کنید؛ تا از بروز مشکلات بیشتر که ایمنی و کارایی آن ها را تحت الشعاع قرار می دهد، جلوگیری شود.
- تجمع گرد و غبار و کثیفی
گرد و غبار و کثیفی ها می توانند در داکت جمع شوند؛ در این صورت حرکت کابل ها را مسدود کرده و باعث گرم شدن بیش از حد آن ها می شوند. به این منظور باید یک برنامه نظافتی منظم برای پاک سازی داکت از گرد و غبار و کثیفی اجرا کنید تا هوای مناسب جریان پیدا کرده و عمکلرد درست کابل ها امکان پذیر شود.
- تراز نبودن کابل ها
کابل ها ممکن است در داخل داکت نامرتب و ناتراز شوند که این وضعیت منجر به اصطکاک و آسیب احتمالی به آن ها می شود. از این رو باید به طور منظم تراز بودن کابل ها را در داخل داکت بررسی کرده و در صورت نیاز تنظیمات لازم را انجام دهید. تا از این طریق مطمئن شوید که کابل ها به درستی در داخل داکت قرار دارند.
- گرم شدن بیش از حد کابل ها
تهویه ناکافی می تواند باعث گرم شدن بیش از حد کابل ها شده که منجر به تخریب عایق آن ها می شود. برای حل این مشکل مطمئن شوید که داکت تهویه مناسبی دارد. اگر همچنان گرمای داکت ها ادامه داشت، فن یا دریچه های تهویه را در محل مناسب نصب کنید.
- نفوذ رطوبت
آب یا رطوبت می تواند وارد داکت شده و منجر به زنگ زدگی کابل ها و اتصالات آن ها شود. برای رفع این مشکل داکت را از نظر نشتی یا منابع رطوبت بررسی کنید. در صورت وجود هر گونه شکاف آن را مهر و موم کرده و از مواد مقاوم در برابر رطوبت استفاده کنید.
- تداخل الکتریکی
کابل ها و سیم های تجهیزات الکتریکی ممکن است با سیگنال های کنترل آسانسور تداخل ایجاد کنند که منجر به اختلال در کارکرد منظم دستگاه شوند. به این منظور لازم است فاصله ایمن بین داکت آسانسور و سایر سیستم های الکتریکی حفظ شود. همچنین در صورت نیاز از کابل های شیلددار استفاده کنید تا تداخل الکتریکی کاهش یابد.
سرویس و نگهداری داکت آسانسور
سرویس و نگهداری داکت آسانسور به شکل منظم برای افزایش طول عمر و اطمینان از عملکرد درست آن ضروری است. این کار شامل بازدیدهای زمان بندی شده برای بررسی فرسودگی این قطعات یا تمیز کردن هر گونه کثیفی و آلودگی روی آن هاست. کثیفی ها و آلودگی ها ممکن است جریان هوا به داخل داکت را مسدود کرده یا باعث آسیب به کابل ها شود. همچنین رسیدگی سریع به هرگونه مشکل همانند وجود کابل های فرسوده یا اتصالات شُل باید در فرایند سرویس و نگهداری داکت ها انجام شود. نگهداری دقیق از سوابق سرویس و تعمیرات می تواند به پیگیری تعمیرات در طول زمان کمک کرده و به سرویس کار در تشخیص سریع مشکلات مکرر کمک کند.
کلام آخر
داکت آسانسورها با حفاظت از سیم ها و کابل ها، نقش مهمی در عملکرد ایمن و کارآمد این دستگاه ها در ساختمان های مختلف دارند. طراحی و نصب داکت ها طبق استانداردها و مقررات مربوطه برای جلوگیری از مشکلاتی همانند خطرات آتش سوزی، خرابی های الکتریکی و مکانیکی آسانسور و غیره ضروری است. البته باید به سرویس و نگهداری داکت ها نیز اهمیت زیادی داده شود تا این تجهیزات بتوانند دوام بالایی داشته و کارایی و ایمنی خود را در حین کار حفظ کنند.
