کابین آسانسور وظیفه جابجایی کاربران را در طول طبقات ساختمان برعهده دارد. راحتی و ایمنی کاربران در طول جابجایی با کابین آسانسور، علاوه بر تجهیزات ایمنی، به کارایی سیستم تهویه نیز بستگی دارد. سیستم های تهویه با انجام تهویه مناسب، هوای مطبوعی را به داخل کابین انتقال می دهند که در این صورت کاربران دمای متعادلی را حس کرده و تنفس راحتی خواهند داشت. در ادامه به بررسی وظایف اصلی سیستم های تهویه کابین آسانسور پرداخته ایم.
وظایف سیستم تهویه کابین آسانسور
سیستم تهویه کابین آسانسور چند وظیفه مهم برعهده دارد که در ادامه آن ها را مورد بررسی قرار داده ایم:
- راحتی کاربران
یک کابین آسانسور با تهویه مناسب، محیطی دلپذیر را فراهم کرده و از ایجاد حس خفگی و ناراحتی در کاربران جلوگیری می کند. جریان هوای مطبوع به حفظ جو راحت در کابین کمک می کند؛ به ویژه در ساختمان های بلند که جابجایی افراد مدت زمان بیشتری طول می کشد.
- حفظ کیفیت هوا
سیستم های تهویه آسانسور نقش مهمی در حفظ کیفیت هوای درون کابین دارند. این سیستم ها به کاهش تجمع بوها و ذرات مضر معلق در هوا کمک کرده و محیطی سالم تر برای کاربران ایجاد می کنند. این مساله به ویژه در خصوص مسائل بهداشت عمومی مهم است؛ زیرا تهویه کارآمد می تواند غلظت پاتوژن ها و آلرژن ها را در هوا کاهش دهد. وجود فیلترها در این سیستم ها کیفیت هوا را با به دام انداختن گردوغبار و سایر ذرات معلق بهبود می دهند.
- کنترل دما
تهویه مؤثر، با تنظیم دما از گرم یا سرد شدن بیش از حد کابین جلوگیری کرده و جریان هوا را بر اساس شرایط فعلی تنظیم می کند. برای مثال اگر کابین به دلیل گرمای تولید شده توسط افراد یا عوامل خارجی خیلی گرم شود، سیستم تهویه می تواند جریان هوا را افزایش داده تا آن را خنک کند. برعکس در شرایط سردتر، این سیستم می تواند جریان هوا را کاهش دهد تا گرمای محیط حفظ شود. این تنظیمات دینامیک باعث می شود تا کاربران بدون توجه به شرایط آب و هوایی خارجی، در کابین احساس راحتی داشته باشند.
- حفظ ایمنی
به لحاظ ایمنی، تهویه مناسب در مواقع اضطراری همانند قطع برق یا خرابی های مکانیکی که ممکن است کاربران برای مدت زمانی درون آسانسور گیر کنند، اهمیت زیادی دارد. یک کابین خوب تهویه شده اطمینان ایجاد می کند که افراد محبوس در آن تا رسیدن کمک ها، دسترسی به هوای تازه دارند. علاوه بر این، تهویه مناسب می تواند در صورت بروز آتش سوزی با پخش کردن دود، خطرات ناشی از استنشاق دود را به طور مؤثری کاهش دهد.
- رعایت مقررات
سیستم های تهویه آسانسور معمولاً به گونه‌ای طراحی شده اند که با ضوابط و مقررات ساختمانی مختلفی که استانداردهای خاص تهویه را الزامی می کنند، مطابقت داشته باشند. رعایت این مقررات باعث می شود تا آسانسورها جریان هوای کافی برای ارتقاء ایمنی و راحتی کاربران را فراهم کنند. علاوه بر این، رعایت این استانداردها از جریمه های احتمالی برای مالکان یا مدیران ساختمان ها جلوگیری می کند؛ همچنین باعث می شود تا کاربران به هنگام استفاده از آسانسور با استنشاق هوای سالم و تازه از ایمنی لازم برخوردار باشند. بازدید و نگهداری منظم از سیستم های تهویه آسانسورها، برای حفظ این استانداردها ضرورت دارد.
- مجهز شدن به فناوری ها
سیستم های مدرن تهویه آسانسورها به مرور به فناوری های پیشرفته ای همانند کنترل های خودکار و حسگرهایی که کیفیت هوا و دما را در زمان واقعی کنترل می کنند، مجهز می شوند. این فناوری ها امکان تنظیمات بهتر جریان هوا را با شرایط فعلی داخل کابین فراهم می کنند. برای مثال برخی از سیستم ها ممکن است از روش های تهویه پایین رو استفاده کنند که هوای تازه را از سقف هدایت کرده و هوای نامطبوع را از نزدیک کف کابین خارج می کنند؛ در این صورت راحتی و ایمنی کاربران نیز بهبود می یابد.
انواع سیستم های تهویه هوای آسانسور
به طور کلی سیستم های تهویه آسانسورها به سه نوع تقسیم می شوند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارد. در ادامه هر یک از این سیستم ها با مزایا و معایب آن ها مورد بررسی قرار گرفته است:
سیستم های تهویه با گردش طبیعی هوا
این سیستم ها به گردش طبیعی هوا برای تنظیم دما و کیفیت هوای داخل آسانسور تکیه دارند. معمولاً این سیستم ها کمتر پیچیده بوده و به اجزای مکانیکی برای عملکرد خود نیازی ندارند.
- مزایا
بهره وری انرژی: سیستم های تهویه با گردش طبیعی هوا انرژی کمتری مصرف می کنند؛ زیرا به اجزای مکانیکی وابسته نیستند که در این شرایط هزینه های عملکردی در طول زمان کاهش می یابد.
سادگی در طراحی: عدم وجود اجزای مکانیکی پیچیده، نصب این گونه سیستم ها را ساده کرده و همچنین زمان و هزینه های کار را در حین نصب و راه اندازی کاهش می دهد.
نیاز کم تر به نگهداری: این سیستم ها قطعات متحرک کم تری داشته که در این صورت معمولاً کم تر نیاز به نگهداری دارند. این ویژگی می تواند در طولانی مدت هزینه های نگهداری سیستم را کاهش دهد.
عملکرد آرام: عدم وجود فن های مکانیکی باعث عملکرد آرام تر این سیستم تهویه شده که راحتی کاربران را در حین جابجایی افزایش می دهد.
- معایب
کنترل محدود: در این سیستم ها امکان تنظیم دقیق تر دما وجود ندارد که ممکن است در شرایط جوی نامساعد منجر به ناراحتی افراد در داخل کابین شود.
عدم کارایی در ترافیک بالا: وجود تعداد بیشتر کاربران در داخل کابین و حرکات آن ها می تواند جریان هوای طبیعی را مختل کرده و منجر به تهویه ناکافی در مواقع ضروری شود.
وابستگی به شرایط جوی خارجی: عملکرد این سیستم ها ممکن است تحت تأثیر شرایط جوی خارجی قرار گیرد که در این صورت قابلیت اطمینان آن ها محدود می شود.
خطر کاهش کیفیت هوا: بدون گردش فعال هوا، احتمال تجمع هوای نامطبوع در داخل کابین وجود دارد؛ البته اگر آسانسور به طور مکرر استفاده نشود.
محدودیت های فضایی: سیستم گردش طبیعی هوا ممکن است در آسانسورهایی با طراحی کوچک یا محصور که هوا به صورت محدود جریان دارد، مؤثر نباشد.
سیستم های تهویه مکانیکی
سیستم های تهویه مکانیکی از فن‌ها و کانال ها برای گردش فعال هوا در فضای آسانسور استفاده می کنند. این سیستم ها دما و کیفیت هوا را نسبت به سیستم های گردش طبیعی، بیشتر کنترل می کنند.
- مزایا
کنترل پایدار دما: سیستم های مکانیکی مدیریت دما را بدون توجه به شرایط جوی خارجی انجام داده و راحتی کاربران را فراهم می کنند.
بهبود کیفیت هوا: عملکرد سیستم مکانیکی کمک می کند تا هوای درون آسانسور فیلتر و تازه شده و بوی نامطبوع و میزان آلاینده ها کاهش یابد.
انعطاف پذیری در طراحی: این سیستم ها می توانند با توجه به ابعاد و نوع طراحی آسانسورها به شکل سفارشی تولید شوند که آن ها را برای کاربردهای مختلف مناسب می کند.
عملکرد بهتر در ترافیک بالا: سیستم تهویه مکانیکی قادر است نوسانات ترافیک کاربران را به طور مؤثر مدیریت کرده و میزان راحتی آنان را در طول جابجایی با آسانسور حفظ کند.
مجهز به ویژگی های پیشرفته: بسیاری از سیستم های تهویه مکانیکی با گزینه هایی همانند کنترل رطوبت و تنظیمات برنامه ریزی شده برای راحتی بیشتر کاربران طراحی و تولید می‌شوند.
- معایب
مصرف بالاتر انرژی: اجزای مکانیکی این سیستم های تهویه نیاز به قدرت بیشتری برای عملکرد خود دارند که منجر به افزایش مصرف انرژی و هزینه های آن نسبت به سیستم های طبیعی گردش هوا می شود.
نیازهای پیچیده نصب: نیاز به کانال کشی و اتصالات الکتریکی این سیستم ها ممکن است فرآیند نصب آن ها را پیچیده کرده و هزینه های اولیه را افزایش دهد.
نیازهای نگهداری: سیستم های تهویه مکانیکی معمولاً نیاز به سرویس و نگهداری منظم دارند تا عملکرد بهینه خود را حفظ کنند؛ در این صورت نگهداری آن ها به هزینه های مداوم نیاز دارد.
تولید سروصدای اضافی: فن ها و موتورهای سیستم های مکانیکی ممکن است در حین کار صدا تولید کنند که این مساله می تواند باعث ناراحتی برخی از کاربران آسانسور شود.
محدودیت های فضایی: در سیستم های مکانیکی تهویه هوا نیاز به تجهیزات اضافی ممکن است فضای موجود در چاه یا کابین آسانسور را محدود کند.
سیستم های تهویه با کنترل هوشمند
این سیستم های پیشرفته تهویه شامل سنسورها و فناوری های هوشمندی هستند که تهویه مطبوع را بر اساس شرایط واقعی بهینه سازی کرده و باعث افزایش بهره وری انرژی و راحتی کاربران می شوند.
- مزایا
بهینه سازی مصرف انرژی: سیستم های کنترل هوشمند بر اساس داده های واقعی، عملکرد خود را تنظیم کرده و بهره وری انرژی را نسبت به سیستم های سنتی به طور قابل توجهی افزایش می دهند.
افزایش راحتی کاربران: سنسورها شرایطی همانند دما و رطوبت را کنترل کرده و امکان تنظیمات دقیق تر برای افزایش راحتی کاربران را فراهم می کنند.
قابلیت کنترل از راه دور: بسیاری از سیستم های تهویه هوشمند اجازه کنترل و تنظیم از راه دور را فراهم می کنند که در این صورت نگهداری پیشگیرانه و حل مشکلات آن ها آسان تر می شود.
قابلیت سازگاری با الگوهای مختلف استفاده: این سیستم ها قادرند طبق الگوهای استفاده برنامه ریزی شده و تنظیمات خود را مطابق با آن ها تغییر دهند تا عملکرد بهینه ای در اوقات اوج استفاده از آسانسور داشته باشند.
هماهنگی با سیستم های مدیریت ساختمان: سیستم های تهویه هوشمند می توانند با سیستم های مدیریت ساختمان هماهنگ شوند تا عملکرد مناسب و بدون مشکلی در سراسر شبکه تاسیسات داشته باشند.
- معایب
هزینه اولیه بالاتر: فناوری پیشرفته در سیستم های تهویه هوشمند هزینه اولیه بیشتری نسبت به سیستم های ساده تر نیاز دارد.
پیچیدگی نصب و نگهداری: نصب و نگهداری این سیستم ها ممکن است به دلیل پیچیدگی، نیاز به دانش تخصصی داشته باشد.
وابستگی به فناوری: عملکرد این سیستم ها به فناوری های هوشمند وابسته است. مشکلات در این فناوری ها ممکن است منجر به مشکلات یا خرابی های قابل توجهی در این نوع سیستم های تهویه شوند.
دشواری استفاده از این سیستم ها: کاربران ممکن است در استفاده از این سیستم های تهویه و سازگاری با گزینه ها و ویژگی های آن ها دچار مشکل شوند. این مساله می تواند منجر به سردرگمی یا نارضایتی کاربرانی شود که به عملکرد سیستم های تهویه سنتی عادت کرده اند.
اجزای سیستم های تهویه آسانسور
سیستم های تهویه آسانسور برای تسهیل جریان مداوم هوا در داخل کابین طراحی شده اند. در ادامه اجزای اصلی این سیستم ها و نحوه کار آن ها بررسی شده است:
- فن های تهویه
فن های تهویه معمولاً در بالا یا پایین کابین آسانسور نصب و تعبیه می شوند. این فن ها هوای تازه را از خارج به داخل کابین آسانسور مکش کرده و هوای نامطبوع را از آن خارج می‌کنند. عملکرد این فن ها اطمینان ایجاد می کند که تبادل هوای مداومی درون کابین وجود دارد. طراحی و موقعیت این فن ها می تواند به طور قابل توجهی بر الگوهای جریان هوا تأثیر بگذارد.
- دریچه های هوا
دریچه های هوا در سیستم های تهویه آسانسورها باعث ورود هوای تازه و گردش آن در سراسر کابین شده و همزمان اجازه خروج هوای نامطبوع را فراهم می کنند. شکل ظاهری و جهت گیری این دریچه ها برای بهینه سازی جریان هوا و اطمینان از این که تمامی قسمت های کابین تهویه کافی دریافت می کنند، مساله ای بسیار ضروری است.
- فیلترها
فیلترها معمولاً در سیستم های تهویه آسانسورها گنجانده می شوند تا گرد و غبار، گرده گُل و سایر آلاینده های معلق در هوا را جذب کنند. عملکرد این فیلترها باعث می شود تا هوای در حال گردش در داخل آسانسور تمیز و عاری از ذرات مضر باشد.
- حسگرهای دما
سیستم های پیشرفته تهویه آسانسورها ممکن است از حسگرهای دما برخوردار باشند که دمای کابین را کنترل می کنند. این حسگرها می توانند برای حفظ محیطی راحت برای کاربران، تنظیمات جریان هوا را فعال کنند.
نحوه سرویس و نگهداری سیستم های تهویه آسانسور
سرویس و نگهداری سیستم های تهویه آسانسورها به شکل دوره ای و منظم، برای جلوگیری از مشکلاتی که می‌تواند منجر به تعمیرات پرهزینه یا خطرات ایمنی شود، مساله ای ضروری است. همچنین با سرویس و نگهداری منظم این سیستم ها، عمر مفید آن ها افزایش می یابد. در ادامه نحوه سرویس و نگهداری این سیستم ها به طور مختصر بیان شده است.
- بازدید اولیه
سرویسکار با یک بازدید بصری دقیق از اجزای سیستم تهویه، شامل کانال ها، فن‌ها و فیلترها کار سرویس این سیستم را آغاز می کند. سرویسکار باید به دنبال نشانه هایی از آسیب دیدگی، خرابی یا انسداد در اجزای این سیستم باشد.
- تست عملکرد
سرویسکار باید سیستم تهویه را فعال کرده تا اطمینان حاصل کند که سیستم به آرامی و به درستی کار می کند و صدای غیر عادی یا لرزش ندارد.
تمیزکاری: سرویسکار باید تمام سطوح قابل دسترس در درون سیستم تهویه، شامل کانال ها و پره های فن را تمیز کند؛ تا با این کار گردوغبار و کثیفی هایی که می توانند جریان هوا را مختل کنند، حذف شوند.
- تعویض فیلترها
فیلترهای هوا باید از نظر تجمع کثیفی و آلودگی بررسی شوند. سرویسکار باید در صورت نیاز این فیلترها را تعویض کند. معمولا این فیلترها هر 3 تا 6 ماه یک بار بسته به میزان استفاده و شرایط محیطی نیاز به تعویض دارند.
- تعمیرات سریع
در حین فرایند سرویس، باید هر گونه نقص یا خرابی در سیستم تهویه به سرعت تعمیر شود تا این سیستم بتواند همچنان به شکل مطلوب و کارآمد کار کرده و تهویه کافی را تامین کند.
- روان کاری قطعات متحرک
قطعات متحرک سیستم تهویه، همانند موتورهای فن و بلبرینگ ها باید با استفاده از روان کننده های مناسب، روان کاری شوند تا ساییدگی و اصطکاک آن ها کاهش یابد.
- کنترل دما
دمای داخل چاه آسانسور و موتورخانه باید کنترل شده تا اطمینان ایجاد شود که در محدوده قابل قبول قرار دارد. این کار به جلوگیری از گرم شدن بیش از حد اجزای الکتریکی سیستم تهویه کمک می کند.
- بازدید اجزای الکتریکی
سرویسکار باید تمام اتصالات الکتریکی را بازدید و بررسی کند تا دچار خوردگی یا آسیب دیدگی نشده و به شکل محکم باشند.
- تست سیستم کنترل
سیستم کنترل آسانسور به منظور عملکرد درست سیستم تهویه باید بازدید و تست شود. تست سیستم کنترل شامل کنترل دما یا تایمرهای خودکار می شود.
کلام آخر
سیستم های تهویه کابین آسانسور نقش مهمی در حفظ کیفیت هوا، تنظیم دما و افزایش ایمنی و راحتی کاربران به هنگام جابجایی در ساختمان دارند. پیشرفت در فناوری ها منجر به طراحی سیستم های تهویه کارآمدتر با گزینه های بیشتری شده که راحتی هر چه بیشتر کاربران را فراهم می کنند. در این خصوص هزینه کردن برای خرید و نصب سیستم تهویه پیشرفته، علاوه بر راحتی کاربران، باعث ایمنی هر چه بیشتر آنان به هنگام جابجایی با آسانسور می شود. البته باید به سرویس و نگهداری این سیستم ها اهمیت خاصی قائل شد تا همچنان به شکل موثر و کارآمد عمل کنند.
